کارخانه بیوگاز، به عنوان یک واحد تولید انرژی پایدار و کم اثر زیستمحیطی، نقش بسیار حیاتی در تحولات مدرن صنعتی ایفا میکند. این کارخانهها به منظور بهرهوری از مواد آلی و زبالههای آلی، از فرایند هضم بیهوازی بهره میبرند که توسط میکروبها صورت میگیرد. در این محیط بدون اکسیژن، باکتریها مواد آلی را تجزیه کرده و بیوگاز شامل متان، هیدروژن، و دیاکسید کربن تولید میکنند. از این بیوگاز میتوان در تولید گرما، برق، و حتی تامین انرژی برای روستاها استفاده کرد. بیوگاز باعث کاهش مقدار زبالهها و آلایندههای محیطی میشود و در همین راستا نقش فعالی در حفظ تعادل اکوسیستم و کاهش تاثیرات منفی تولید انرژی بر محیط زیست دارد.
کارخانه بیوگاز از سه جزء اصلی تشکیل شده است که فرآیند تولید بیوگاز را ممکن میسازد و شامل سه مرحله اصلی است:
در این مرحله، مواد زائد یا زبالههای آلی انتخاب شده جهت تولید بیوگاز، جمعآوری و به کارخانه بیوگاز منتقل میشوند.
مواد آلی جمعآوریشده در یک محیط بیهوازی، تحت فرآیند تخمیر قرار میگیرند. در اینجا، باکتریها و میکروارگانیسمهای خاص به تجزیه مواد آلی میپردازند و بیوگاز تولید میشود.
گازهای تولید شده از فرآیند تخمیر، به خاطر جداسازی از مواد دیگر، از جمله دیاکسید کربن و هیدروژن، جدا میشوند. سپس در این مرحله، گاز بیوگاز برای استفادههای مختلف مانند تولید انرژی یا تولید کود به طور موثر نگهداری میشود.
بیوگاز یک منبع انرژی تجدید پذیر است که از تجزیه مواد آلی توسط باکتری های خاص در شرایط بی هوازی تولید میشود. این گاز ترکیبی از متان، هیدروژن و دیاکسیدکربن بوده و میتواند توسط ضایعات کشاورزی، مواد غذایی، فضولات حیوانات، کود و فاضلاب تولید شود. در فرایند تولید بیوگاز، مواد زائد بهطور طبیعی بازیافت شده و به انرژی مفید تبدیل خواهند شد. در نتیجه از هرگونه آلودگی ناشی از زباله در محل های دفن زباله جلوگیری میکند و اثر مواد شیمیایی سمی منتشر شده از تصفیهخانههای فاضلاب را کاهش میدهد.
نیروگاههای بیوگاز به عنوان یک منبع انرژی چند منظوره نقش حیاتی در توسعه پایدار و مدیریت مؤثر منابع طبیعی ایفا میکنند. این نیروگاهها از بیوگاز تولید شده بهروشهای متنوعی برای تولید انرژی استفاده میکنند. بیوگاز، منبع انرژی ۱۰۰% قابل تجدید است که در حین احتراق، دیاکسیدکربن جدیدی تولید نمیکند. بههمیندلیل تأثیر مثبتی بر محیط زیست دارد. این انرژی میتواند در تولید برق، گرما و حتی تأمین انرژی برای واحدهای صنعتی بهکار رود. علاوه بر این، بیوگاز میتواند بهصورت مستقیم به شبکه برق وارد شده و به ساختمانها و استخرها گرمای مورد نیاز را فراهم کند. همچنین، با حذف دی اکسید کربن از بیوگاز، بیومتان تولید میشود که میتواند به عنوان جایگزینی پایدار برای گاز طبیعی استفاده شود. این فرآیند به حل مسائل مدیریت پسماند و ضایعات غذایی کمک کرده و در نهایت، باعث حفظ تعادل اکوسیستم و کاهش تأثیرات منفی تولید انرژی بر محیط زیست میشود.
کارخانه بیوگاز از چند مرحله کلیدی برای تبدیل مواد زیست توده به انرژی پایدار بهره میبرد. این مراحل عبارتند از:
انواع مختلف مواد آلی، که به نام بسترها یا زیرلایهها شناخته میشوند، به دستگاههای هضم ورود میکنند. این بسترها انواع مختلفی از مواد را شامل میشوند، از جمله کود مایع، مواد خام تجدیدپذیر مانند ذرت یا علف، یا حتی زبالههای تولید شده توسط صنایع غذایی.
بسترها درون مخزن هضم با دماهای مختلف گرم میشوند و در غیاب نور و اکسیژن، یک جریان میکروارگانیسمها آغاز میشود که به تجزیه مواد آلی میپردازند. در این فرآیند، مواد آلی به منظور جلوگیری از ایجاد لایههای بالا و پایین در مخزن، بهطور مداوم جابهجا میشوند.
در نتیجه فرآیند تخمیر، مخزن هاضم به عنوان مرحله نهایی تولید بیوگاز به کار میرود. در این مرحله از فرآیند، بیوگاز یا متان بهعنوان ماده اصلی در داخل مخزن هاضم تولید میشود. علاوه بر گاز متان و دیاکسید کربن، آب و سولفید هیدروژن نیز در این مرحله تولید میگردد. یکی از دلایل اصلی استفاده از مخازن فولادی در این فرآیند، مقاومت بیشتر آنها در برابر اثرات گاز و تضادات شیمیایی بوده و میتواند در طولانی مدت عملکرد بهتری را ارائه دهد.
بعد از اتمام فرآیند تخمیر، باقیماندههایی به نام هضم از مخزن بیرون کشیده میشوند تا به عنوان یک نوع کود سازگار با محیط زیست و با کیفیت برتر به کار بروند. این روش باعث تبدیل فرآیند تولید بیوگاز به یک سیستم بدون زباله میشود که از دفن زباله جلوگیری کرده و در عین حال گزینهای بهتر برای تولید محصولات با کیفیت ارائه میدهد.
از طریق یک فرآیند پاکسازی، تمامی ناخالصیها، آب و سولفید هیدروژن از بیوگاز حذف میشوند تا بیوگاز تصفیه شده بتواند به طور مؤثرتر در تولید انرژی و گرما مورد استفاده قرار گیرد.
سخن پایانی
با توجه به پتانسیل بالای بیوگاز به عنوان یک منبع انرژی تجدیدپذیر و سازگار با محیطزیست، این فناوری به عنوان یک راهکار اقتصادی و پایدار به نظر میرسد. تولید بیوگاز نه تنها به جلوگیری از آلودگی محیطزیست و کاهش زبالهها کمک میکند بلکه به تولید انرژی نیز اقدام مینماید. استفاده از بیوگاز در تولید برق و گرما، بهبود کیفیت زمینهای کشاورزی به عنوان کود و کاهش انتشار گازهای گلخانهای، تنها برخی از مزایای این تکنولوژی هستند. با توجه به نیازهای رو به رشد جامعه و افزایش دائمی جمعیت، راه اندازی کارخانه بیوگاز به عنوان یک راهکار هوشمندانه در جهت تأمین انرژی پایدار و کاهش تأثیرات منفی بر محیطزیست معرفی میشود.